---

X.B.a. JACOB KOOP

Koopman en winkelier in manufacturen te Medemblik, vanaf 1909 te Schagen en vanaf ca. 1922 stillevend te Beverwijk (lees meer)

Zoon van Jan Koop en Trijntje Ravensteijn (zie IX.B.a.)
Geboren te Hoog en Laag Zwaagdijk (gem. Zwaag) op 31 juli 1854
Overleden te Beverwijk op 3 juni 1928 (73 jr.)

Gehuwd te Medemblik op 14 oktober 1877 met:

Kinderen uit dit huwelijk:

1. Johannes (Johan)

2. Anthonius (Anton)

3. Maria Catharina Antonia (Marie)

4. Catharina Maria (Trijntje)

5. Jacobus Johannes (Jaap)

6. Antonia Maria (To)

7. Johannes Jacobus (Jan)

8. Adrianus Jacobus (Aad)

9. Jozef Theodorus (Joost)

10. Simon Jacobus (Simon)

11. Adriana Maria (Sjaantje)


Leven en werk in Medemblik

Na hun huwelijk in 1877 woonden Jacob Koop en Marie Besseling in Medemblik, eerst aan het Achterom (oude nummering 157) en vanaf ca. 1880 aan de Goudsbloemgracht (oude nummering 129, tegenwoordig is dit het Van Houweningepark). Rond 1888 verhuisden ze naar de Nieuwstraat, de hoofdstraat van het stadje, waar Jacob op nummer 42 een kleding- en manufacturenwinkel had.




Ruzie met Gerrit van der Lee

Jacob Koop was onder meer goed bevriend met de Medemblikker winkelier en later aannemer Gerrit van der Lee, maar vanaf 1903 raakte deze vriendschap danig in het slop.

Zo was er op 5 juni 1904, de eerste zondag van de Medemblikker kermis, een ontmoeting tussen Gerrit en Jacob die in een flinke ruzie eindigde: Gerrit gaf Jacob Koop een zware klap op zijn hoofd, waardoor zijn hoed werd gedeukt en Jacob een flinke hoofdpijn opliep. Jacob deed aangifte, waarna de zaak op 19 juli 1904 voor de rechtbank in Alkmaar kwam. Gerrit ontkende geslagen te hebben en zei dat Jacob het verzonnen had en zijn hoed zelf gedeukt had om hem te grazen te nemen. Er waren echter getuigen die de lezing van Jacob bevestigden, waarna Gerrit 8 gulden boete of 4 dagen hechtenis tegen hem hoorde eisen.

Op 21 december 1904 was het weer raak: toen Gerrit van der Lee langs de Oosterhaven Jacob Koop tegen het lijf liep ontstond een flinke woordenwisseling waarbij Gerrit gezegd zou hebben dat Jacob een dief was, gestolen huizen en pakhuizen liet opknappen en 700 gulden had gestolen. Jacob deed hiervan aangifte bij de burgemeester en de kwestie kwam op 7 februari 1905 voor bij de rechtbank in Alkmaar, waar 15 gulden boete of 8 dagen hechtenis tegen Gerrit van der Lee werd geëist. Hoe dit afliep is vooralsnog niet bekend.

Het faillissement van 1908

Op een gegeven moment had Jacob Koop zich borg gesteld voor de aanleg van een spoorlijn. Volgens sommigen was dat de (tram)lijn Wognum-Schagen, volgens anderen de spoorlijn Hoorn-Medemblik. Deze ging echter failliet en was mogelijk mede aanleiding voor het faillissement van Jacob zelf. Het was in elk geval de Firma G.S. Van Dam en Co. te 's Gravenhage die op 4 juni 1908 de rechtbank te Alkmaar om faillietverklaring van Jacob Koop verzocht wegens het feit dat hij had opgehouden te betalen.

De rechtbank riep Jacob op om op 11 juni te verschijnen, doch hij verscheen niet, waarna de rechtbank hem officieel in staat van faillissement verklaarde en mr. A.A. Huizenga, advocaat te Hoorn, tot curator benoemde. Deze maakte op 13 juni een boedelbeschrijving op, die maar liefst 188 posten omvatte. Daaruit blijkt dat zich in de winkel van Jacob Koop allerhande stoffen, kledingstukken etc. bevonden. Jacob zelf bezat nog ƒ 17,- aan contanten die hij met toestemming van de rechter-commissaris mocht behouden. Ook had hij voor ƒ 764,48 te vorderen van 44 klanten, waaronder ƒ 71,30 van het Rijkskrankzinnigengesticht en ƒ 9,- van de Vincentiusvereniging te Medemblik.

Jacob probeerde waarschijnlijk zijn kostbaarste bezittingen buiten het faillisement te houden door te verklaren dat ze eigendom van anderen waren. Zo zou de pianino ter waarde van ƒ 150,- eigendom zijn geweest van zijn zoon Jacob jr. en een kabinet ter waarde van ƒ 60,- van zijn dochter Maria, die beide bij hem inwoonden. Buiten het faillissement bleven de kleren die zich in diverse kasten en in het kabinet bevonden en het beddegoed dat zich in de bedsteden bevond, zoals het gebruikt werd door Jacob, zijn vrouw en hun vijf inwonende kinderen.


Jacob Koop had in totaal 71 schuldeisers, waaronder een hypotheekschuld bij het Noord-Hollands Grondcrediet te Alkmaar van ƒ 10.560,-, een tweede hypotheek ten gunste van het Noord-Hollands Landbouwcrediet van ƒ 3000,-, een lening van ƒ 3000,- van K. Bot te Wervershoof, ƒ 86,- bij de bekende textielfabriek van Van Heek en Co te Enschede, en bij J.H. de Swart uit Beverwijk en zelfs nog ƒ 281,50 bij J. Müllerheim in Berlijn wegens geleverde goederen. Van P. Wind te Medemblik had Jacob ƒ 3000,- geleend en nog eens ƒ 3000,- bij K. Bot te Wervershoof, maar deze vordering kwam te vervallen.

Advocaat Meijers bood op 1 oktober 1908 namens Jacob Koop een akkoord aan, inhoudende dat hij de concurrente schuldeisers tegen finale kwijting 15% zou betalen, dat hij als hij daartoe in staat mocht zijn hen geheel zou voldoen en dat de preferente schuldeisers, met name de hypotheekhouders en enige pandhouders, hun hele bedrag konden krijgen. Curator Huizenga concludeerde op 28 oktober dat aanvaarding van dit accoord in het belang van de schuldeisers was.


Op 13 augustus 1908 werden ten overstaan van notaris Gottmer te Obdam de onroerende goederen openbaar verkocht op last van het NH Grondcrediet. Dit leverde in totaal ƒ 1207,40 op. Op 6 november 1908 werden vervolgens de roerende goederen door de curator openbaar verkocht ten overstaan van deurwaarder Van Schoten uit Medemblik: de winkelgoederen brachten ƒ 1310,84 op. Tenslotte leverde onderhandse verkoop nog ƒ 536,76 op en kon van de vorderingen nog een bedrag van ƒ 691,22 geïnd worden. In totaal leverde dit alles ƒ 3746,22 op.

Hiervan werd ƒ 340,43 aan faillissementskosten betaald en kwam ƒ 1350,91 toe aan de preferente schuldeisers (zoals de hypotheekhouders), zodat er voor de overige schuldeisers (die totaal ƒ 11.929,99 te vorderen hadden) slechts ƒ 2054,87 overbleef, oftewel 17% van hun totale vorderingen. Dit resultaat werd op 1 juni 1910, dus bijna 2 jaar na het uitspreken van het faillissement, definitief vastgesteld. Op 5 april 1910 werd de failliete boedel insolvent verklaard en werd het salaris van de curator vastgesteld op ƒ 200,-.

Dit faillissement was voor Jacob Koop en zijn gezin zo'n schande dat het al zijn kinderen heeft beïnvloed: allen streefden er voortaan naar om rijk te worden. Zijn zoon Jaap drukte het later zo uit: "als je niks bent en je doet alsof je niks bent, dan ben je helemaal niets; doe je echter alsof je wel wat bent, nou, dan ben je wat".

Kledingwinkel in Schagen

Jacob Koop was ondertussen uit Medemblik vertrokken en vestigde zich per 21 december 1908 in Schagen. Op dat moment woonden nog vijf van zijn kinderen thuis en woonde ook zijn schoonvader Jan Besseling bij hem in, tot deze in 1914 op de zeer hoge leeftijd van 91 jaar overleed.

In Schagen begon Jacob een nieuwe kleding- en manufacturenwinkel in de Molenstraat, in een nog steeds bestaand winkel-woonhuis dat hij voor ƒ 300,- per jaar van J.N. de Swart uit Beverwijk huurde. De winkel had een gevel met aan weerszijden van de deur naar binnen toe gebogen etalageruiten.




In maart 1921 vroeg manufacturenhandel Jac. van der Velde & Co. uit Amsterdam opnieuw het faillissement van Jacob Koop aan. Zijn baten en lasten werden geïnventariseerd, waaruit bleek dat hij voor ƒ 572,15 aan handelsschulden had. Daar stonden de onderstaande bezittingen tegenover:

- Winkelinventaris: ƒ 1305,35
- Huisinventaris: ƒ 514,75
- Piano: ƒ 750,-
- Motorrijwiel: ƒ 275,-
- Contant geld: ƒ 336,-

Jacob was dus ruimschoots in staat om alle schulden te voldoen en zodoende schreef zijn advocaat in april aan de rechtbank dat het faillissement op een misverstand berustte, waarna de faillietverklaring op 14 april 1921 vernietigd werd.*

Stilleven in Beverwijk

Niet lang na de kwestie met het faillissement De laatste jaren van hun leven brachten Jacob Koop en zijn vrouw Marie Besseling door in hun woning aan de Zeestraat 7 in Beverwijk, waar zij gingen stilleven, zoals een rustige oude dag in die tijd genoemd werd.
In Beverwijk woonde Jacob Koop met zijn vrouw, hun zoon Jaap en een huishoudster in een huis aan de Zeestraat 7.
Hier vierden Jacob en Marie op 14 oktober 1927 hun 50-jarig huwelijksjubileum, met een feestelijk diner in de kledingwinkel van hun zoon Jaap in de Breestraat. Bij die gelegenheid werden de onderstaande familiefoto's gemaakt:







Overlijden en begraven

Nog geen jaar na zijn gouden huwelijksjubileum overleed Jacob Koop, op 3 juni 1928 in de leeftijd van 73 jaar. Marie Besseling overleefde haar man nog bijna twee jaar en stierf op 5 maart 1930, 78 jaar oud. Ze werd begraven op het RK-kerkhof St. Agatha, waar haar man waarschijnlijk ook al lag.